İplikçilik Numaralandırma Sistemleri

İpliklerin incelik veya kalınlıkları numaralar ile belirtilir. Numaralandırma iki şekilde yapılır:

1 – Uzunluk Numaralandırması

Belirli bir ağırlığa düşen uzunluk miktarı ile numaralandırmadır.

2 – Ağırlık Numaralandırması

Belirli bir uzunluğa düşen ağırlık miktarı ile numaralandırmadır.

Uzunluk Numara Sistemleri

Ağırlık Numara Sistemleri

• Metrik(Nm)
• İngiliz Pamuk ipliği(Ne)
• Fransız(No)
• İngiliz Keten(Ne L)
• İngiliz Kamganı(Ne K)
• İngiliz Strayhgarn(Ne W)

• Uluslararası Ağırlık (tex) Denye(den, Td)

• 

  Kamgarn Yün İpliği

Burada da görüldüğü gibi numaralandırmada birçok farklı sistem kullanılmaktadır.

Bu sistemlerden en fazla kullanılanlar aşşağıda açıklanmaktadır.

Metrik Numara Sistemi

Bu sistem yün ve yün tipi liflerden üretilen ipliklerin numaralandırmasında kullanıldığı gibi, işlem kolaylığı nedeniyle tüm ipliklerin dönüşüm formüllerine de yardımcı bir numaralandırmadır.

Bir gram ağırlığındaki ipliğin kaç metre olduğunun ifadesidir. Örneğin; toplam ağırlığı 1 gram olan iplik 30 metre geliyor ise bunun numarası 30 olarak ifade edilir.

Örnekler:

Nm20   :……………………………………    1 gramı 20 m olan iplik

Nm100 :……………………………………    1 gramı 100 m olan iplik

İngiliz Pamuk İpliği Sistemi (NcB) veya (Ne.)

Pamuk İpliği

Pamuk ipliklerinin numaralandırılmasında kullanılır, 1 libre iplikteki 840 yardaların sayısıdır. Diğer ingiliz sistemlerinde bu uzunluk değişiklik gösterir. Örneğin; ingiliz keten, kenevirde kabul edilen uzunluk 300 Yarda iken, Kamgamda 560 yardadır.

1 libre = 453.6 gr

1 yarda = 91.4 cm (0.914m)

840 yarda =768 metre

Örneğin 453.6 gr ağırlığındaki iplik 15.360 m (20 x 768 m ) geliyorsa bunun inceliği Ne 20’dir.

Uluslararası Ağırlık Sistemi ( Tex )

Uluslararası sistemdir. Her türlü iplik için kullanılabilir. 1000 metre ipliğin kaç gram geldiğinin ifadesidir.

Örnekler:

1000 m iplik…………………..50 gr ise………………………………………………………50 Tex

2000 m iplik………………….200 gr ise…………………………………………………….100 Tex

Tex’in 1000 katı olan kiloteks (Ktex) iplikhanelerde ara ürün olan şeritlerde ve vatkalarda, onda biri olan desiteks yapay liflerin ve filament ipliklerin numaralandırmasında kullanılır.

Denye sistemi(den)

Filament ipliklerin ve liflerin numaralandırmasında kullanılır. 9000 metre iplikteki gramların sayısını belirtir.

Örnekler:

9000 m iplik………………… 200 gr…………………………200 den

9000 m iplik………………… 150 gr………………………….150 den

Bazı Pratik Dönüşüm Formülleri

Nm = Ne x 1.69

Ne = Nm x 0.59

Nm = 1000/Tex

Nm = 1/Ktex

Tex =  1000/nm

Nm = 9000/Den

Den =9000/Nm

Katlı İplikler ve Numaralandırılmaları

Çok Katlı İplikler

Kumaş üretiminde bazı belirli amaçlar için katlı bükülü iplikler kullanılmaktadır. Bu tür ipliklerde büküm yönü tek kat ipliğin tersi yönünde verilir.

A- Aynı Numaradaki İplikler

Uzunluk numara sistemine göre iplik numarası kat adedine bölünür. Ağırlık numara sisteminde ise iplik numarası kat adedi ile çarpılır.

Örnek:

Nm = 60/3 =Nm20 ( 3 adet Nm60 iplik katlanıyor, yeni numarası Nm20’dir)

30 tex x 3 = 60 Tex (3 adet tex iplik katlanıyor, yeni numarası 60 Tex )

B – Farklı Numaradaki İplikler

Uzunluk numara sistemine göre 2 veya daha katlılar için şu formül uygulanır.

Nz=  N1xN2 /N1+N2

Nz=  N1x N2x N3x N4 / N2 x N3 x N4 + N1 x N3 x N4 + N1x N2 x N4 + N1 x N2 x N3

Ağırlık numara sistemine göre

Texz= Tex2+ …………..+ Texn

Örnekler:

1 – Nm 20 ve Nm 30 ikği iplik beraber bükülüyorlar, ipliğin yeni numarası:

Nmz = N1x N2/ N1 + N2

= 20 x 30 / 20 + 30 = 12

2 – Tex 20 ve Tex 30 iki iplik beraber bükülüyorlar, ipliğin yeni numarası:

Tex z = Tex1 + Tex2

= 20+30 – 50′ dir.

Tüm bu hesaplamalarda bükümden dolayı büzülme göz önüne alınmamıştır.

İplik Eğirme Yöntemleri Hakkında Temel Bilgiler

60’lı yılların sonuna kadar hemen hemen bütün kesikli lif iplikleri Ring iplik makinelerinde üretilmekteydi ve Ring iplikçiliği kesikli lif ipliği üretimindeki tek evrensel yöntem olarak tanımlanıyordu. 70’li yılların başında üretime katılan Rotor iplik makineleri günden güne kendini yenilemiş ve son yıllarda da büyük bir üretim potansiyeli oluşturma durumuna gelmiştir. Ancak ince numaralardaki Rotor ipliklerinin üretiminde teknik ve ekonomik açıdan bir takım sorunlarla karşılaşılmaktadır. Son yıllarda Rotor devrinin bir hayli arttırılabilmesi ince ipliklerin üretiminde ekonomik olarak çalışabilme olanakları doğmuştur. Bu arada paralel liflerin etrafına filament ipliklerin sarıldığı sargılı eğirme yöntemi gelişmiştir. Fakat bu teknik ile daha çok kalın ipliklerin üretimi yapılabilmektedir. Daha sonraki yıllarda Hava-Jet ve Friksiyon eğirme teknikleri gelişmiştir. Hava-Jet ve Friksiyon eğirme makineleri çok yüksek üretim hızına sahiptir. Fakat iplik özellikleri ve maliyetler açısından kullanımları sınırlıdır.

İplikçilik Eğirme

Yeni eğirme yöntemlerinin kullanılması sonucunda üretilen iplikler bazı alanlarda çok başarılı olarak kullanılabilmelerine rağmen bazı alanlarda olumlu sonuçlar alınmamaktadır. Dokuma ve örme kumaşların nitelikleri bu iplikler kullanıldığında bir miktar farklılık göstermektedir.
Yeni eğirme yöntemlerinden günümüzde en çok kullanılan Rotor iplikçiliğinde makine ve materyal özelliklerinin iyi bir şekilde seçilmesi ile Ring iplikleri kadar iyi özelliklere sahip iplikler elde etmek mümkündür 1.

Tablo 1 : Eğirme tiplerine göre iplik üretim hızları 1.
Eğirme tipi İplik numarası (Ne) İplik üretim hızı (m/min)
Bilezikli Eğirme 3-98 25
Dref 2 0.18-15 280
Dref 3 3.5-18 300
Air-jet 15-59 120-130
PLY fiL 23.6-70 x 2 (tex) 150-250